Kent u de 6 gezondheidsvoordelen van kurkuma?
Kurkuma, Indiase geelwortel, Indiase saffraan of koenier wordt van oudsher gebruikt in de Indiase ayurvedische geneeskunde en in de traditionele Chinese geneeskunde. Het wordt onder andere ingezet bij maag- en darmklachten, leveraandoeningen en gewrichtsproblemen. Ondertussen zijn er al duizenden publicaties verschenen over de werkzame stoffen uit kurkuma en de resultaten zijn veelbelovend.
De gezondheidsvoordelen van kurkuma
Het werkzame bestanddeel in kurkuma is curcumine, een soort vetoplosbare polyfenol uit de wortel van de plant. Het interessante aan curcumine is dat het een pleiotrope werking heeft. Dat betekent dat de gezondheidseffecten bereikt worden via meerdere complexe werkingsmechanismen. Curcumine beïnvloedt zo meer dan 100 verschillende regulatie- of signaalmoleculen waaronder groeifactoren, transcriptiefactoren, kinases en enzymen.
De gezondheidseffecten zijn hierdoor sterk uiteenlopend. Naast een mogelijke beschermende werking tegen kanker heeft curcumine onder andere een sterk positief effect op de spijsvertering en darmbarrière, het zenuwstelsel, de mentale gezondheid, de ogen en de gewrichten.
1. Spijsverterig en darmbarrière
Kurkuma ondersteunt het spijsverteringsstelsel en wordt onder andere ingezet bij chronische darmontsteking, dikke darmkanker en leverfibrose (1). De werking van curcumine begint al in de darm zelf, nog voor het wordt opgenomen. Zo zorgt het voor het behoud van een sterke darmbarrière, door de afbraak van tight junction eiwitten te verminderen. Deze eiwitten worden namelijk sneller afgebroken onder invloed van een ongezond westers voedingspatroon.
Curcumine zorgt ook voor een hogere aanmaak van mucus (slijmstoffen), waardoor het darmmicrobioom beter beschermd wordt en ontstekingsreacties in de darm voorkomen kunnen worden. Daarnaast is er ook een belangrijke rechtstreekse link tussen curcumine en het darm microbioom. Enerzijds lijkt curcumine het microbioom te reguleren en de groei van gunstige bacteriën te bevorderen. Anderzijds is het microbioom ook van belang voor de omzetting van curcumine in zijn actieve metabolieten, die cruciaal zijn voor de werking van kurkuma (2).
Tot slot biedt curcumine ook nog bescherming in de darmwand door een verhoogde genexpressie van antimicrobiële peptiden, die de micro-organismen in de darm in balans houden (3).
2. Zenuwstelsel
In dierstudies is aangetoond dat curcumine via verschillende werkingsmechanismen een neuroprotectieve werking heeft bij onder meer de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson, alsook bij alcoholisme en diabetische neuropathie.
Door het stimuleren van de transcriptiefactor Nrf2 is curcumine onder andere ook een krachtige antioxidant. Zo helpt het vrije radicalen te neutraliseren, maar remt het daarnaast ook de vorming van nieuwe vrije radicalen af. Op die manier beschermt het de zenuwcellen tegen ontstekingen en het DNA tegen oxidatieve schade (4).
3. Depressie en chronische stress
Curcumine heeft een beschermende werking tegen chronische stress en depressie. De verlaging van oxidatieve stress en de remming van neuro-inflammatie zijn hierbij belangrijk, naast enkele andere specifieke werkingsmechanismen die plaatsvinden in de hersenen.
Via een modulerende rol op de neurotransmittersystemen (serotonine, dopamine, norepinefrine, GABA en glutamaat) beïnvloedt curcumine o.a. het stressregulatiesysteem in de hypothalamus en de hypofyse-bijnieras.
Ook induceert curcumine een dosisafhankelijke verhoging van BDNF (brain derived neurotrophic factor). Deze zenuw specifieke groeifactor speelt waarschijnlijk een belangrijke rol bij depressie. Uit studies blijkt namelijk dat de concentratie van BDNF verlaagd is in het bloed van depressieve patiënten en dat het gebruik van anti-depressiva deze waarden terug kan normaliseren (5).
4. Chronische oogaandoeningen
Kurkuma werd in de oorspronkelijke ayurvedische geneeskunde al vaker gebruikt voor oogaandoeningen. Één van de belangrijkste mechanismen is waarschijnlijk de ontstekingsremmende werking. Ontsteking speelt bij veel oogaandoeningen namelijk een belangrijke rol, zoals onder andere bij glaucoom, leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie, retinale ischemie en diabetische retinopathie (6).
Meerdere klinische studies laten bij deze oogaandoeningen veelbelovende resultaten zien van curcumine suppletie.
In een studie bij proefpersonen met uveitis anterior namen bij 80% van de patiënten de oogklachten reeds af na enkele weken curcumine gebruik. Na 12 maanden was het aantal patiënten met ziektesymptomen gedaald van 275 patiënten tot 36 (7).
5. Reumatoïde artritis en osteoartritis
Een ander mechanisme voor de ontstekingsremmende werking van curcumine wordt veroorzaakt door een remming van het ontstekingsbevorderende cytokine TNF-α. Dit maakt dat Curcumine ook kan ingezet worden in de strijd tegen artritis. Curcumine beschermt hierdoor het kraakbeen, remt het ontstekingsproces en vermindert gewrichtspijn. Een klinische studie met 140 arthritis patiënten gaf aan dat curcuminesuppletie minstens even goed werkte of zelfs beter hielp dan de pijnstiller diclofenac. De proefpersonen ervaarden minder pijn en meer levenskwaliteit bij het innemen van curcumine. Daarnaast werd curcumine ook veel beter verdragen en leidde het tot minder nevenwerkingen (8).
6. Anticarcinogeen
De bestudeerde effecten van curcumine op kanker komen vooral uit in-vitro en dierenstudies. Maar de resultaten zijn wel verbluffend en curcumine lijkt via verschillende werkingsmechanisme een beschermende rol te spelen.
Curcumine (9):
- remt de groei van kankercellen
- remt de angiogenese, mede door remming van VEGF
- remt transcriptiefactoren die de transformatie van normale cellen in tumorcellen bevorderen
- activeert tumorsuppressorgenen, die het ontstaan van kankercellen voorkomen
- remt tumorcelproliferatie, door overexpressie te remmen van onder meer oncogenen en groeifactoren
- remt doorgroei in omliggend weefsel en metastasering door neerregulatie van onder meer MMP, COX-2, TNF-α, adhesiemoleculen en chemokines
De uitdaging van curcumine suppletie
Over de opname van curcumine is al heel wat geschreven. Synthetische curcumine lijkt namelijk slecht wateroplosbaar te zijn, waardoor een orale dosis van de puur synthetische curcumine in de darmen grotendeels geïnactiveerd wordt en vervolgens uitgescheiden. Enige nuance ontbreekt hier echter vaak. Het is namelijk belangrijk om, bij de maaltijd, een kurkuma extract in te nemen dat nog voldoende van de natuurlijke matrix bevat. In zijn natuurlijke matrix blijft de curcumine uit het extract in contact met natuurlijke stoffen die zijn opname bevorderen. Ook de inname bij eten, met een bepaalde hoeveelheid vetten, zorgt ervoor dat de curcumine in een emulsie blijft waardoor voldoende kan worden opgenomen. Soms worden ook stoffen zoals piperine aan kurkuma extracten toegevoegd, om de opname van curcumine te bevorderen. Deze zijn echter te vermijden aangezien ze de biotranformatie van curcumine in zijn actieve metabolieten blokkeren en zo het grote potentieel van deze metabolieten, in de preventie tegen heel wat ziektes, teniet doen (2).
Conclusie
We lijken met een gerust hart te kunnen besluiten dat Kurkuma een erg interessante wortel is, met een krachtig actief bestanddeel dat erg brede therapeutische toepassingen heeft en weinig bijwerkingen laat opmerken.
Referenties
- Dulbecco P, Savarino V. Therapeutic potential of curcumin in digestive diseases. World J Gastroenterol. 2013 Dec 28;19(48):9256-70.
- Scazzocchio B, Minghetti L, D'Archivio M. Interaction between Gut Microbiota and Curcumin: A New Key of Understanding for the Health Effects of Curcumin. Nutrients. 2020 Aug 19;12(9):2499.
- Febriza, A., Natzir, R., Hatta, M., Uiterwaal, C. S., As’ad, S., Budu, Alam, G., Kasim, V. N., & Idrus, H. H. (2020). Curcumin effects in inducing mRNA gene cathelidicin antimicrobial peptide in Balb/c mice infected with Salmonella typhi. Journal of Biological Research - Bollettino Della Società Italiana Di Biologia Sperimentale, 93(2).
- Sandberg M, Patil J, D'Angelo B, Weber SG, Mallard C. NRF2-regulation in brain health and disease: implication of cerebral inflammation. Neuropharmacology. 2014 Apr;79:298-306.
- Hurley LL, Akinfiresoye L, Nwulia E, Kamiya A, Kulkarni AA, Tizabi Y. Antidepressant-like effects of curcumin in WKY rat model of depression is associated with an increase in hippocampal BDNF. Behav Brain Res. 2013 Feb 15;239:27-30.
- Mandal MN et al. Curcumin protects retinal cells from lightand oxidant stress-induced cell death. Free Radic Biol Med. 2009;46(5):672-9.
- Allegri P et al. Management of chronic anterior uveitis relapses: efficacy of oral phospholipidic curcumin treatment. Longterm follow-up. Clin Ophthalmol 2010;4:1201-1206.
- Shep D, Khanwelkar C, Gade P, Karad S. Efficacy and safety of combination of curcuminoid complex and diclofenac versus diclofenac in knee osteoarthritis: A randomized trial. Medicine (Baltimore). 2020 Apr;99(16):e19723.
- Giordano A, Tommonaro G. Curcumin and Cancer. Nutrients. 2019 Oct 5;11(10):2376.