Het begrip inflammaging is een samenvoeging van de woorden inflammation en aging. Het verwijst naar een toestand van chronische laaggradige ontsteking in het lichaam die toeneemt naarmate we ouder worden. Dit gaat samen met de veroudering van het immuunsysteem. Er zijn echter ook mensen die gezond ouder worden zonder inflammaging. Welke factoren spelen hierin een rol?
Wat is inflammaging?
Inflammaging wordt beschreven als een toestand van chronische laaggradige ontsteking geassocieerd met een disfunctionele immuniteit, ofwel een reeks defecten in de immunologische activiteit. Het is een belangrijk kenmerk van immunosenescentie; de veroudering van het immuunsysteem. Inflammaging neemt toe naarmate we ouder worden. De gevolgen van inflammaging en immunosenescentie kunnen leiden tot een verhoogde vatbaarheid voor infecties, zwakke reacties op vaccinaties en chronische inflammatoire en degeneratieve ziekten bij ouderen.
Treedt inflammaging bij iedereen op?
Kritische observaties uit studies van honderdjarigen in Italië lieten echter zien dat sommige ouderen deze hoge leeftijd bereiken zonder chronische ziekten of fragiliteit. Deze studies toonden aan dat, in tegenstelling tot kwetsbare mensen, gezonde Europese honderdjarigen immuunmodulerende mechanismen hebben die compenseren voor inflammaging en de ontwikkeling van chronische inflammatoire ziekten voorkomen.
Er zijn echter ook veel mensen die leven in endemische gebieden van infectieziekten in ontwikkelingslanden die erin slagen om hun leven lang vrij te blijven van infecties. Dit komt door remodelleermechanismen van de aangeboren immuniteit die als inflammatoir kunnen worden beschouwd. Met andere woorden, blijkbaar kan het immuunsysteem, en dan de aangeboren immuniteit, zich dusdanig remodelleren dat ze zowel inflammatoir als beschermend wordt. Dit proces van immunologische remodeling is het kenmerk van gezond ouder worden, zoals ook beschreven in de studies van honderdjarigen in Italië.
Is inflammatie altijd negatief?
Biologische markers van gezond ouder worden
De biologische markers van gezond ouder worden zijn onderwerp van discussie. Studies hierover richten zich op ontstekings- versus remodelingprocessen en moleculen. De subklinische ontstekingsstatus die gepaard gaat met veroudering kan schadelijk zijn voor bevolkingsgroepen die leven in landen waar chronische infectieziekten niet veel voorkomen. In andere delen van de wereld waar deze wel voorkomen, kunnen zich twee mogelijkheden voordoen. Ontstekingsreacties kunnen enerzijds een beschermend effect hebben tegen deze infectieuze agentia. Anderzijds kunnen de langetermijngevolgen van beschermende immuunreacties tijdens chronische infecties leiden tot versnelde veroudering en immunosenescentie. Biologische markers van gezond ouder worden, variëren dus afhankelijk van milieu- en geografische verschillen.
Wat gebeurt er bij inflammaging?
Als er sprak is van inflammaging dan zijn er hoge niveaus van proinflammatoire cytokines zoals IL-6, IL-1-beta, TNF-alpha, IL-8, IL-15 en acutefase-eiwitten (bijvoorbeeld C-reactieve proteïne, CRP) aanwezig in het lichaam. Dit wordt gezien bij ouderen, inclusief honderd jarigen, ongeacht hun mate van kwetsbaarheid. Hoewel de exacte oorzaken van inflammaging nog niet volledig zijn vastgesteld, omvatten mogelijke factoren thymusatrofie, verhoogde intestinale permeabiliteit, toename van ‘damage-associated molecular patterns’ (DAMPs) en de accumulatie van senescente cellen, wat leidt tot een toename van het ‘senescence-associated secretory phenotype’ (SASP).
Het SASP vertoont bepaalde kenmerken, zoals het stoppen van celgroei, weerstand tegen celsterfte (apoptose) en een specifiek patroon van stoffen die het afscheidt (bijvoorbeeld IL-8, TNF-alpha, IL-1-beta, IL-6, metalloproteasen, GM-CSF). Dit patroon verschilt van dat bij inactieve cellen vanwege hun actieve stofwisseling. Deze veranderingen kunnen leiden tot schade aan het DNA van nabijgelegen cellen door een effect op korte afstand (paracrine werking) en kunnen de omgeving van het omliggende weefsel beïnvloeden, wat leidt tot verstoring van de normale functies, versnelling van het verouderingsproces en een verhoogd risico op ouderdomsziekten. Bovendien verspreiden extracellulaire vesikels, die afkomstig zijn van senescente cellen, signalen die veroudering bevorderen en bijdragen aan de verspreiding van SASP en inflammaging.
Fenotype SASP
Wat speelt een rol in het ontstaan?
Diverse factoren spelen een interessante rol bij het proces van inflammaging. Bijvoorbeeld de ‘antigenic load’, ofwel de totale belasting van antigenen waaraan het immuunsysteem wordt blootgesteld. Vormt dit een stressor of juist een immunologische stimulans? Ook de microbiota en voedingsantigenen spelen een rol in de ontwikkeling van het immuunsysteem. Verder kennen we de hygiënehypothese. Blootstelling aan bepaalde micro-organismen en infecties tijdens de vroege kinderjaren kan een voordeel opleveren voor het immuunsysteem voor een juiste ontwikkeling en regulatie. Tot slot zijn genetische en epigenetische factoren belangrijk voor het al dan niet ontstaan van immunosenescentie.
De informatie in dit artikel is afkomstig uit een studie van Batista et al. 2020, het volledige artikel lees je hier.
Auteur: Ilse van Bladel
