Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD) is sinds juni 2023 de internationaal erkende nieuwe naam voor niet-alcoholische leververvetting (NAFLD). Deze naam onderstreept de onderliggende metabole disfunctie – zoals insulineresistentie, obesitas en diabetes – en sluit beter aan bij de klinische realiteit dan de oude term ‘niet-alcoholisch’. Binnen dit nieuwe perspectief groeit de aandacht voor de rol van de darm-leveras: deze verbinding vormt een belangrijke schakel in het ontstaan en de progressie van MASLD. Lees verder in dit blogartikel.
Inhoud
- Wat is MASLD en waarom neemt het wereldwijd toe?
- De rol van de darm-leveras bij leververvetting (MASLD)
- Dysbiose, endotoxinen en leververvetting: het systeem uitgelegd
- Butyraat en SCFA’s: natuurlijke ontstekingsremmers bij MASLD
- Polyfenolen, galzuren en choline in de darm-lever-interactie
- Wat bewerkte voeding doet met de darmflora en levergezondheid
- Voeding als therapie: van mediterraan dieet tot probiotica bij MASLD
- Samenvatting: behandelstrategieën voor darm en lever bij MASLD
- Bron
Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD) is wereldwijd de meest voorkomende leveraandoening. Ongeveer 30-38% van de volwassen bevolking heeft ermee te maken, mede als gevolg van een toename van obesitas, insulineresistentie, diabetes type 2 en een westerse leefstijl met weinig beweging en ongezonde voeding. MASLD wordt gekenmerkt door overmatige vetstapeling in levercellen en kan zich ontwikkelen tot Metabolic Dysfunction-Associated Steatohepatitis (MASH). Met ontsteking, fibrose en uiteindelijk cirrose of leverkanker als gevolg. Leefstijlinterventies zijn gericht op gewichtsverlies (van meer dan 10%) aangewezen. Voor veel mensen is dit echter lastig te realiseren. Dit benadrukt de behoefte aan complementaire therapeutische benaderingen, waarbij modulatie van de darmmicrobiota een interessante insteek vormt.
Wat is MASLD en waarom neemt het wereldwijd toe?
De rol van de darm-leveras bij leververvetting (MASLD)
De darmmicrobiota, bestaande uit triljoenen micro-organismen zoals bacteriën, schimmels en virussen, beïnvloedt de gezondheid op vele manieren. Bij MASLD is de delicate tweerichtingsverbinding tussen de darmen en de lever – de darm-leveras – verstoord door een disbalans in de microbacteriële samenstelling (dysbiose). Deze dysbiose leidt tot een verhoogde darmpermeabiliteit, waardoor bacteriële endotoxinen (zoals lipopolysacchariden, LPS) de portale circulatie (het bloedtransportsysteem van de darmen naar de lever) kunnen binnendringen, wat leverontsteking en insulineresistentie kan veroorzaken.
Daarnaast zijn pompoenpitten ook een uitstekende bron van omega-3 vetzuren. En dit meer bepaald onder de vorm van het stamvetzuur alfalinoleenzuur (ALA). Deze korte keten omega-3-vetzuren kunnen door bepaalde enzymen zoals elongase en desaturase omgezet worden tot lange keten poly-onverzadigde vetzuren zoals DHA. Af en toe wat pompoenpitten eten is dus ook een handige manier om de omega-3 levels in je lichaam mee op peil te houden.
Dysbiose kan de metabole regulatie beïnvloeden via meerdere routes: verminderde productie van beschermende metabolieten zoals butyraat, verhoogde endotoxemie, en verstoringen in de omzetting van galzuren en choline, die allemaal bijdragen aan leververvetting en fibrose. Elk stadium van MASLD/ MASH heeft een specifiek microbiotapatroon. Preklinisch onderzoek, waaronder fecale microbiota-transplantatie (FMT) bij muizen, laat zien dat de samenstelling van het microbioom de ontwikkeling van MASLD kan beïnvloeden — zelfs onafhankelijk van obesitas.
Dysbiose, endotoxinen en leververvetting: het systeem uitgelegd
Butyraat en SCFA’s: natuurlijke ontstekingsremmers bij MASLD
Voeding is een van de belangrijkste sturende factoren voor de samenstelling van de darmmicrobiota. Een gezonde darmflora fermenteert onverteerbare koolhydraten tot korteketenvetzuren (SCFAs), zoals acetaat, propionaat en butyraat. Butyraat heeft ontstekingsremmende eigenschappen, verbetert de integriteit van de darmwand (‘tight junctions’) en levert energie aan darmcellen. Lage butyraatniveaus kunnen leiden tot een verhoogde darmpermeabiliteit en de overdracht van LPS naar de bloedbaan, wat de ontwikkeling van MASLD kan beïnvloeden. Suppletie met butyraat of verhoging van de endogene productie via vezelrijke voeding kan de darmbarrière herstellen en de leverontsteking verminderen.
Polyfenolen, galzuren en choline in de darm-leverinteractie
Naast SCFAs spelen polyfenolen (zoals flavonoïden) een belangrijke rol; ze hebben prebiotische effecten en stimuleren de groei van gunstige micro-organismen zoals F. prausnitzii, Lactobacillus en Akkermansia, terwijl ze pathogene bacteriën verminderen. Ook beïnvloeden ze de galzuurstofwisseling en de activiteit van de transcriptiefactor Farnesoid X Receptor (FXR), met gunstige effecten op glucose- en vetmetabolisme. Tryptofaan, een essentieel aminozuur, speelt eveneens een rol in het handhaven van de darmbarrière. Suppletie kan hierin ondersteunen en leververvetting verminderen. De microbiële omzetting van choline naar TMAO staat eveneens in verband met ontsteking en vetstapeling in de lever.
Niet alle voedingsstoffen dragen positief bij; voeding rijk aan verzadigde vetten en ultra-bewerkte voedingsmiddelen (UPF's) kunnen dysbiose veroorzaken en de darmbarrière aantasten, wat de ontsteking en insulineresistentie verergert die kenmerkend zijn voor MASLD. Voedingsadditieven, zoals emulgatoren en kunstmatige zoetstoffen, kunnen ook de darmmicrobiota veranderen en ontstekingen bevorderen. Onverzadigde vetten daarentegen kunnen de aanwezigheid van gunstige bacteriën zoals Akkermansia en Bifidobacterium verhogen. 
Wat bewerkte voeding doet met de darmflora en levergezondheid
Voeding als therapie: van mediterraan dieet tot probiotica bij MASLD
Voedingspatronen zoals het mediterrane dieet met een lage glycemische index en rijk aan vezels en polyfenolen, in combinatie met fysieke activiteit hebben een bewezen gunstig effect op zowel de leverfunctie als de darmflora. Klinische studies laten zien dat ook specifieke interventies - zoals suppletie met probiotica, prebiotica en synbiotica, polyfenolrijke extracten zoals camu-camu en sulforafaan (uit broccoli) - kunnen bijdragen aan verbetering van insulineresistentie, leverwaarden en ontstekingsmarkers bij MASLD.
Samenvatting: behandelstrategieën voor darm en lever bij MASLD
Concluderend onderstreept deze review de cruciale rol van de darmmicrobiota bij de pathogenese van MASLD en de aanzienlijke potentie van microbiota-modulatie als therapeutische strategie. Voedingsstrategieën die helpen bij herstel van de microbiële balans en het verminderen van systemische ontsteking - met focus op vezel- en polyfenolrijke voeding en het verminderen van bewerkte voeding en verzadigde vetten - aangevuld met gerichte suppletie - hebben een gunstige invloed op de metabole leverziekte. Ook leefstijlinterventies zoals gewichtsbeheersing en voldoende beweging, mogen niet ontbreken in een integrale benadering.
Bron:
-
Perazza, F., et al. (2025). Dietary Strategies to Modulate Gut Microbiota in Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD). Nutrients, 17(11), 1906.