Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO) hebben overlappende symptomen, zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel en veranderingen in de stoelgang. Een low-FODMAP-dieet blijkt effectief te zijn bij PDS. Ook al is het bewijs voor effecten van dit dieet bij SIBO beperkt, een actuele review van Wielgosz-Grochowska geeft aanknopingspunten voor therapie. We bespreken de bevindingen in dit artikel.
Variatie in microbiota
Ons lichaam wordt bewoond door microben, waaronder bacteriën, virussen, schimmels, archaea en protozoa. Het maagdarmkanaal bevat de grootste microbiële kolonisatie, waarbij meer dan 70% van de micro-organismen van het lichaam zich in de dikke darm bevindt. De samenstelling van de darmmicrobiota verschilt echter tussen individuen en wordt beïnvloed door verschillende externe factoren. Actuele studies laten zien dat een rijkere, meer diverse en gebalanceerde samenstelling van de darmmicrobiota samenhangt met een gezonder en langer leven.
Dysbiose en SIBO
Verstoringen in de hoeveelheid en/of kwaliteit van de darmmicrobiota, bekend als dysbiose, kunnen het risico op bepaalde chronische ziekten verhogen en bijdragen aan de ontwikkeling van een bacteriële overgroei in de dunne darm, bekend als SIBO. De diagnose van SIBO kan worden uitgevoerd met invasieve of niet-invasieve methoden. In beide gevallen wordt een bevestigde diagnose gekenmerkt door abnormale hoeveelheden bacteriële of methanogene belasting.
SIBO: een ondergediagnosticeerde aandoening
Symptomen van SIBO worden vaak genegeerd of toegeschreven aan andere onderliggende aandoeningen van de patiënt. Het negeren van SIBO kan echter leiden tot verstoringen in het metabolisme van koolhydraten, eiwitten, vetten en vitaminen, evenals tot veranderingen in de productie van spijsverteringsenzymen. Onbehandelde SIBO kan dan ook resulteren in gewichtsverlies en ontstekingen door het hele lichaam.
Hoe SIBO behandelen?
Hoewel het elimineren van bacteriële overgroei met antibiotica wordt erkend als een effectieve eerstelijnsbehandeling, zijn sommige patiënten resistent tegen deze therapie. Ook blijkt SIBO bij 43% van de patiënten binnen 9 maanden na de antibioticakuur terug te keren. Uitsluitend antimicrobieel behandelen zonder aandacht voor leefstijlfactoren, zoals voeding levert dan ook onvoldoende resultaat op en kan verdere gastro-intestinale disfunctie bevorderen.
Leefstijl en SIBO
In de studie van Wielgosz-Grochowska zijn vier leefstijl- en voedingsinterventies onderzocht: low-FODMAP-dieet en microbiota, monoprobiotica, voedingsvezels en mindful eating.
1. Low-FODMAP-dieet en microbiota
Twaalf studies bij patiënten met het prikkelbare darm syndroom (PDS) onderzochten de relatie tussen een low-FODMAP-dieet en de darmmicrobiota. Het dieet verminderde binnen 4 tot 9 weken de hoeveelheid Actinobacteriën, maar zorgde ook voor een afname van gunstige bacteriën zoals Bifidobacteriën. Gelukkig kon deze afname worden hersteld door pro- en prebiotica toe te voegen. Een studie, waarbij het low-FODMAP dieet werd gecombineerd met glutenvrij eten, liet zelfs een toename zien van gezonde bacteriën zoals Bifidobacterium en Lactobacillus. Tegelijk bevorderde het dieet ook de groei van bacteriën zoals Bilophilia, geassocieerd met waterstofsulfide-dominante SIBO en verminderde soms belangrijke bacteriën zoals Akkermansia muciniphila en Faecalibacterium prausnitzii, met mogelijk minder gunstige gevolgen op de stofwisseling en ontstekingsremming. Hoewel het dieet gastro-intestinale symptomen in 86% van de PDS-patiënten verminderde, kunnen langdurige FODMAP-beperkingen dus juist leiden tot ongewenste veranderingen in de microbiota. FODMAPs zijn belangrijke prebiotica die de groei van nuttige bacteriën stimuleren en korteketenvetzuren (SCFA's) produceren. Een langdurig low-FODMAP-dieet heeft dus antiprebiotische effecten.
2. Monoprobiotica
Elf studies evalueerden het effect van enkelvoudige probioticasuppletie op de darmmicrobiota, waarvan één studie specifiek SIBO-patiënten onderzocht. Saccharomyces boulardii verhoogde de eradicatiepercentages bij SIBO-patiënten met systemische sclerose en verlaagde waterstofproductie effectiever dan metronidazol. Lactobacillus reuteri en andere stammen verlaagden methaanproductie en verbeterden gastro-intestinale symptomen zoals pijn en consistentie van ontlasting. Probiotica zoals B. coagulans en L. plantarum 299v verlichtten symptomen bij PDS en potentieel ook bij SIBO. Een zorgvuldige selectie van de probioticastam op basis van de SIBO-variant kan dus zinvol zijn.
3. Voedingsvezels
Zeven studies analyseerden het effect van oplosbare vezels, zoals psyllium en guar gum, op de darmmicrobiota en gastro-intestinale symptomen. Oplosbare vezels verhoogden gunstige bacteriën zoals Faecalibacterium en stimuleerden de SCFA-productie. Psyllium verbeterde symptomen zoals pijn en opgeblazen gevoel bij PDS. Lage vezelinname werd geassocieerd met verergerde symptomen en dysbiose. Specifiek bewijs voor SIBO blijft beperkt.
4. Mindful eating
Het Migrating Motor Complex (MMC), dat fungeert als ‘schoonmaakmechanisme’ en voedselresten en overtollige bacteriën uit de maag en dunne darm verwijdert, functioneert vaak minder effectief bij SIBO. Onderzoek benadrukt om pauzes tussen maaltijden te nemen en tussendoortjes te vermijden om SIBO te voorkomen. Daarnaast helpt het om rustig en goed te kauwen en op vaste tijden te eten. Dit verminderde klachten bij mensen met PDS (prikkelbare darm syndroom), maar het effect hiervan bij SIBO is nog niet helemaal bewezen.
Het PDS-dieet: hulp of hindernis bij SIBO?
Het antwoord is genuanceerd: het PDS-dieet, zoals een low-FODMAP-dieet, kan op korte termijn een hulp zijn door verlichting te bieden bij gastro-intestinale symptomen. Echter, op lange termijn kan het een hindernis worden doordat het de balans in de darmflora kan verstoren (dysbiose). Daarom is het belangrijk om het dieet te combineren met probiotica en oplosbare vezels. Daarnaast kan mindful eating bijdragen aan betere MMC-functie en symptomatische verlichting.
Een geïntegreerde aanpak, gericht op balans in de microbiota (eubiose), blijft cruciaal bij het beheer van SIBO.
Meer weten?
Verdiep jezelf nog mee in de materie dankzij ons unieke behandelprotocol.
De informatie in dit artikel is afkomstig uit een studie van Wielgosz-Grochowska et al.
Bron
Wielgosz-Grochowska, J.P., et al. (2022). Efficacy of an Irritable Bowel Syndrome Diet in the Treatment of Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Narrative Review. Nutrients, 14, 3382
